Autobiografie van Jacob Woudsma 1934-1958

1940-1945 De tweede wereldoorlog

De tweede wereldoorlog begon als het ware in de Emmastraat op 14 mei 1940, mijn verjaardag. Rotterdam werd door de Duitsers gebombardeerd.

Op de lagere school was dit merkbaar: bij luchtalarm moesten we onder de schoolbanken duiken waarschijnlijk vanwege de glassplinters. We kregen bruine snoepjes om het vitamine-e tekort op te heffen.
De onderwijzer D. van Langen was, dacht ik, lid van de NSB (4e klas 1942).
Gedurende de oorlog werd Duitsland gebombardeerd. In de nacht vlogen de vliegtuigen over Helpman in Oostelijke richting. Op dat moment gingen wij naar de onderburen, de familie Stigter (Coendersweg 82) om gezamenlijk in de wc te zitten: de wc-ruimte zou blijven staan na het vallen (per ongeluk) van een bom op de Coendersweg!

Vanaf september 1944 zijn we ondergedoken wegens de staking van de Spoorwegen.
Alle buren hebben onze inboedel zolang opgeborgen, voordat de Duitsers alles zouden confisqueren. Na de oorlog hebben we alles weer terug gekregen, behalve een winterjas en mijn boeken.Ondergedoken dus wegens de spoorwegstaking 1944-1945, allereerst in Harkstede bij fam.Feenstra?(vermoedelijk een nicht van mijn moeder?) Niet lang daarna werden deze mensen angstig voor de Duitsers en we verhuisden naar een boer in Harkstede. Ik zie mijzelf op een paardenwagen met gerooide aardappelen terug gaan van het aardappelveld naar de boerderij, terwijl ik alleen het paard mende. Aan alles komt weer een eind en verhuisden in Harkstede naar de familie A. Boonstra.
Deze mensen waren gereformeerd en ik bezocht de gereformeerde school ter plaatse. Achter het huis werden clandestien varkens geslacht op een ladder, terwijl mijn vader meehielp bij de dorsmachine in het dorp. Nachts slapen op stromatrassen en bij het wakker worden vlooien vangen. Op een zeker moment werd rondom Harkstede alles onder water gezet door de Duitsers, behalve de dorpen die meestal op zandruggen liggen. Ik was toen 10 jaar en met de andere jongens vonden we dit een prachtige tijd.
De laatste maanden van de onderduikperiode hebben we doorgebracht in Hoogezand bij familie: tante Dina en oom Drewes in de Sportterreinstraat, met mijn nichtje Elly en neefje Luitje.
Met Luitje waren we vaak op het land te vinden bij de aardewerkfabriek aan de Kielsterachterweg en in de Duitse keuken, waar we mee mochten eten: stamppot rode kool met stukken vlees!
Vanaf oktober 1944 worden in beginsel alle mannen van 17 - 55 (later 60) jaar door de Duitsers verplicht tot het graven van tankgrachten en schuttersputten. De 'putjesgravers' zijn doorgaans werkzaam in de omgeving van de stad. http://www.grunn.nl/historie/
Mijn vader was ingekwartierd bij een familie in de Burgemeester van Rooyenstraat .
Af en toe ging ik met mijn moeder op fiets naar Groningen langs het Winschoterdiep . Ik herinner een keer dat we moesten schuilen bij een boer omdat de trein Groningen-Nieuwe Schans werd beschoten door Engelse vliegtuigen!
Op 13 april 1945 begon voor Groningen het moment waarnaar al zo lang was uitgekeken: de bevrijding. Al sinds de landing van de geallieerden op de kust van Normandië op 6 juni 1944 hoopte men dat de geallieerden gauw zouden oprukken en dat Nederland snel bevrijd zou worden. Voor het Zuiden van Nederland gebeurde dat ook. In september 1944 was een groot deel van Zuid-Nederland al bevrijd. De snelle opmars werd echter na Operatie Market Garden afgeremd: de geallieerden kwamen de Rijn niet over en het zag er naar uit dat er nog een winter overheen zou gaan voordat het grote moment daar was. En dat was een koude, barre winter. In het Westen van het land een hongerwinter, waarbij duizenden mensen door gebrek aan voedsel, brandstof en weerstand zijn omgekomen. In het Noorden is het zó erg niet geweest. Door de betere aanvoerlijnen en de grote hoeveelheid agrarisch gebied was er hier niet heel veel maar wel genoeg voedsel. Nadat de geallieerde legers weer goed op gang waren gekomen, ging het snel met de bevrijding. Zonder al te veel moeite en zonder al te grootschalige gevechtshandelingen rukten de Canadese en Poolse legers begin april op in Drenthe, op weg naar het Noorden. De Polen bevrijdden Oost-Groningen, de Canadezen de rest van de provincie.
Ik zag veel Duitse militairen op de vlucht naar Duitsland – naar de ‘heimat’. NSB’ers werden uit hun huizen gehaald en met veel vertoon verzameld in het centrum van Hoogezand.
Ik heb het in Hoogezand niet slecht gehad, dat moet ik bekennen. Voor mijn ouders was het een spannende tijd. Mijn ouders zijn een tikkeltje grijzer geworden in die periode.

De staking
De staking van de Nederlandse Spoorwegen is van 17 sept.1944-mei 1945. De Nederlandse regering in Londen roept in september 1944 op tot een spoorwegstaking. Het Duitse troepentransport moet worden lamgelegd omdat de geallieerden luchtlandingen willen uitvoeren bij Arnhem. De verwachting is dat na een paar weken de bevrijding zal volgen. We zijn ondergedoken in Harkstede en later in Hoogezand bij familie. Een aantal documenten getuigen van deze periode.
Maar de luchtlandingen mislukken. De Spoorwegstaking is een succes: 30.000 man spoorwegpersoneel duikt onder, met financiële steun vanuit Londen. Toch valt het resultaat van de staking tegen. De Duitsers gebruiken eigen treinen voor hun troepenvervoer. In de Duitse propaganda wordt er op gehamerd dat de staking alleen negatieve gevolgen heeft voor de voedselvoorziening van de Nederlandse burgers. Voortzetting van de Spoorwegstaking wordt een prestigekwestie. De staking duurt voort tot de bevrijding.

Opbouw na de oorlog: spoorbrug Noord Willemskanaal
                                            

1 opmerking:

  1. Jauke9/3/11

    Heel interessant verhaal, ik woon zelf ook in Harkstede.

    BeantwoordenVerwijderen