Autobiografie van Jacob Woudsma 1934-1958

Coendersweg

1940 Coendersweg 82a  1946 Coendersweg 96
De Coendersweg ontleent zijn naam aan Jonker Derk Coenders, bewoner van de vroegere Coendersborg in Helpman.
We verhuizen naar de Coendersweg in 1939. Enige tijd later zal de 2e wereldoorlog uitbreken. De Coendersweg-Troelstralaan is van oorsprong een zandweg naar de Coendersborg met naar links (Savornin Lohmanlaan ) de uitspanning “Landlust” en tennispark Vorenkamp. 
Rechts langs groentetuinen en zomerhuisjes de boerderij van de fam.Hartsema op het gedeelte waar de Coendersborg heeft gestaan tot begin 18e eeuw.De Coendersborg is een borg van de familie Coenders. Het geslacht Coenders heeft eeuwenlang een zeer belangrijke rol gespeeld in zowel de stad als de provincie. Sinds 1472 komen er uit dit geslacht, dat verscheidenen borgen liet bouwen, diverse burgemeesters en andere hoge ambtenaren voort. De hoofdresidentie van de familie bevond zich op de plaats waar nu een restaurant staat, omgeven  door de resten van de oude gracht. Vervolgens de wandelpaden tot aan de begraafplaats Esserveld, waar ik op 22 april 1964 bij de begrafenis ben geweest van mijn opa Jacob Woudsma, waar ik naar genoemd ben. In de “slotgracht” van de Coendersborg na de oorlog spelevaren op een vlot van grote biscuitblikken afkomstig van de Canadezen en in de onmiddellijke omgeving vinden we nog de '(klooster)stenen' van de borg. Even verderop de gemeentelijke sportvelden waarop schoolvoetbal van de HBS. Ik gaf de voorkeur keeper te zijn om een begrijpelijke reden!
Rechtdoor de Kooiweg langs groentetuinen, voetbalveld van Oranje Nassau en de Zuidema - hoeve van de Vereniging Zwakzinnigenzorg, naar de “3-sporen”. (spoorwegen richting het Westen, Nieuwe Schans en het vroegere Woltjer Spoor naar Delfzijl).In de periode 1920-1925 werd in Helpman gebouwd aan de oostkant van de Verl.Heereweg, Helperbrink en delen van de Coendersweg, het laatste stuk is omstreeks 1930 klaar en wel aan de Noordzijde tegenover de bestaande bebouwing van voor 1900.Op dit gedeelte woonden eerst op Nr. 82a, een bovenwoning met een voor- en achterkamer (schuifdeuren) en op de tweede verdieping 2 slaapkamers voor, het duivenhok(!) achter en het kolenhok.

Het konijnenhok met 2 konijnen op het achterbalkon Coendersweg 82a.
Links op de achtergrond Huize Groenestein en het openbare park Groenesteinbos. Rechts de bekabeling van de “Centrale Radio”, waarop een aantal radiozenders te beluisteren waren via een luidspreker. 

Wij hadden later na de oorlog een radiotoestel in de voorkamer. In de oorlog moesten alle radio’s worden ingeleverd. Later na de 2e wereldoorlog 1946 verhuisden we naar een benedenwoning Nr.96, het laatste huis naast de school, zodat pa een duivenhok in de achtertuin kreeg met een tweede duivenhok in een gedeelte van de schuur voor het “weduwe”-vliegen.
Aan het eind van de Coendersweg bevindt zich nog altijd de lagere school: de openbare school ‘Nr. 14’ gebouwd in 1928 met de naam Coendersschool. Momenteel genaamd OBS Joseph Haydn (Haydnlaan 102)

(Uit de collectie van RHC Groninger Archieven.)

mijn kamer Coendersweg 96

Rond de school de groentekwekerij van Brookman. Belangwekkend is de wijze van bemesting van de akkers door middel van “drek” bestaande uit de inhoud van de toiletemmers uit de oorspronkelijke woningen van de Coendersweg, welke nog niet op het riool waren aangesloten en gebruik maken van het ‘huuske’ achter in de tuin. Rechts naast de school de "Lighallen" Rustlust. (vanaf 1921)

(Uit de collectie van RHC Groninger Archieven)
 
30-09-1930

Op straat
Mijn buurjongens zijn mijn speelkameraden, zoals Kees Simons, Joop en Bob Smit, Henk en Jannes Schaaphok en Jenne Meinema. Jenne is later een bekende jazz-musicus op de saxofoon geworden. Aan de overkant wonen de jongens van Mulder. Ze ruiken armoedig en hebben vlooien. Bezigheden zoals op de stoep rondhangen en een schoenveter in brand steken met een vergrootglas. Achter de huizen loopt een brandgang, grenzend aan de autoboxen van het garagebedrijf Doornbosch en een onbebouwd terrein tot aan de groentetuinen, alwaar er werd gevoetbald, oorlogje gespeeld en daartoe tunnels gegraven (loopgraven) Dit gedeelte werd ook wel “achter de huizen” genoemd. De 2’-wereldoorlog was ons voorbeeld en later de bevrijding door de Canadezen. Verder had ik het druk met de duiven, pa had vaak nachtdienst bij het Spoor en sliep overdag zodat het schoonmaken van het duivenhok incl. het voederen tot één van mijn taken behoorde. Achter de huizen tot aan de weilanden waren de groentetuinen voor de omwonenden. Pa had ook een lap grond met groenten en aardappelen. (bemest met duivenmest). De eerste tuin naast de school was van Kuipers met een kennel Duitse Herdershonden: ik hoor ze nog blaffen!

De groentetuinen. (Gefotografeerd vanaf Coendersweg 96 achterbalkon)

Vrienden
 21-06-1927

Een speciale vriend vanaf de lagere school was Sieger van de Akker van de Troelstralaan. Later uit het oog verloren door verhuizing naar Utrecht, omdat zijn vader (Hoogleraar in de Diergeneeskunde) daar ging werken. Met hem via de groentekwekerij van Brookman, gelegen rond de school, de grazige weiden op van het landgoed Groenestein naar de “eendenkooi” bij Haren via Essen, of via de Kooiweg naar de 3-sporen, of de wandelpaden langs de Coendersborg.
Hier en daar bouwden we hutten met geheime opbergplaatsen. In dit kader valt het tennispark Vorenkamp te vermelden, aansluitend de Kooiweg en de wandelpaden naar de Esserweg via de Coendersborg, het vroegere stamslot van het geslacht Coenders. Tot in de jaren zestig een boerderij van de familie Hartsema. Later in de HBS- en HTS-tijd schoolvrienden, zoals Frits Vegter (ook van de Coendersweg en vanaf de lagere school) Op schoolfeesten maakten we foto’s, die we zelf ontwikkelden en afdrukten met de contact-afdruk methode m.b.v. een schemerlamp. Dit alles in het donker op zolder met een geel gekleurde lamp. Joop Postma en Paul Gillich, beide afkomstig uit Indië , woonden in de stad (Gorechtkade buurt) en waren HBS klasgenoten: we maakten samen huiswerk.
Laat ik Wessel Dijkstra (van Nr.94a) niet vergeten (van Gereformeerde huize). Met hem lange wandelingen achter Voorenkamp en de Kooiweg. Op vrijdagavond naar de Martinikerk, alwaar “Avondmuziek” ten gehore werd gebracht middels orgel, koor en zang. Omstreeks die tijd bezocht ik in het winterseizoen concerten gehouden door her Noordelijk Filharmonisch Orkest in de “Harmonie” in de Kijk in ‘t Jatstraat: de toonkunst beminnende en was lid van de openbare bibliotheek, toen nog aan de Vismarkt vlakbij het “Koude Gat”.
Zo heb ik mijn jeugd doorgebracht en een aantal scholen: de lagere (openbare) school naast ons huis, de dalton- HBS aan de Helperbrink en ‘last but not least’ de MTS chemische technologie (later HTS) in de stad.
In de vakanties werken bij de Spoorwegen op het station in de stad: het laden van fietsen van vakantiegangers in de goederenwagons, bagage zoals koffers met de elektrische bagagewagen naar de treinen brengen en vroeg in de morgen gist uitladen voor de bakkers in de stad. Het geld heb ik o.a. besteed aan een nieuwe fiets, merk Raleight van f.250.-

Hobby’s (of liefhebberijen)
Zoals naast het kolenhok (tegen het huis in de tuin) het inrichten van een heel klein schuurtje als een soortement laboratorium.
Zoals met klei allerlei dingen bakken in de kachel en het inrichten en houden van een tropisch aquarium met vissen zoals guppy’s, blackmollies, tetra’s, neonvisjes, maanvissen enz. Ten slotte het bouwen van radio’s: in het begin op houten plankjes (kristalontvangers), later op een aluminium chassis met radiolampen.

Sporten
Ik ben geen liefhebber van “gymnastiekles” en ook niet van “schoolvoetbal” op de gemeentelijke sportvelden gelegen bij de wandelpaden. Zwemmen en atletiek wel: ik was lid van de sportvereniging Ned. Spoorwegen Groningen.

Familie contacten 
Een aantal neven en nichten komen in mijn herinneringen voorbij.
Jantje van tante Annie en oom Albert (Appie) Woudsma uit de Helperweststraat: ik kom daar nog op terug in het hoofdstuk vakanties.
Luitje en Elly van tante Dina en oom Drewes de Raad, Sportterreinstraat Hoogezand: ik kom daar nog op terug in het hoofdstuk 1940-1945.
Barteld en Jantje van tante Jeltje en oom Jan Lubbers uit de Oosterpoort in de stad. Met Barteld rookte ik vaak een sigaretje, terwijl we op weg waren met de trein naar tante Klaasje en oom Geert Woudsma en onze neven Jaap en Gerard wonende boven het station Wildervank.
Luitje en Etty van tante Aaltje en oom Albert Boon, wonende Gerbrand Bakkerstraat in de stad.

Boodschappen en mijn moeder
Nog een woord over het halen van de boodschappen in die tijd. Een aantal zaken kwam aan de deur zoals de melkboer Vrieling uit Haren. In de schoolvakanties hielp ik hem mee voor een paar gulden de pannen te vullen met melk, karnemelk en “soepenbrij”. Elke week ging ik naar Oom Henk voor de vleesproducten. Oom Henk had een slagerij: hoek Zuiderdiep/ Stationstraat te Groningen. Mevr. Bakker van de overkant was onze naaister. Voor een oude mevrouw uit de Kerkstraat deed mijn moeder “de was”. Deze mevrouw woonde in een flat, welke zijn gebouwd op een plaats waar voordien een “Hertenkamp” was in Helpman, naast de toenmalige bierbrouwerij Barbarossa in de Kerkstraat.
de was

De Kerkstraat loopt van de Heereweg naar de Coendersweg waar het Ned. Hervormd kerkje staat:Helperkerkje. Mijn moeder was lid van de Ned. Hervormde kerk en had een vaste plaats links voor in de kerk aangegeven met een klein geëmailleerd naamplaatje: A.Woudsma-de Raad. Ze was tevens penningmeester van de vrouwenvereniging (in het zaaltje achter de kerk, alwaar ook de Zondagschool) Mevr. Klooster was toen de voorzitter van de vereniging.
Helperkerk



In de periode 1920-1925 werd in Helpman gebouwd aan de oostkant van de Verl.Heereweg, Helperbrink en delen van de Coendersweg, het laatste stuk is omstreeks 1930 klaar en wel aan de Noordzijde tegenover de bestaande bebouwing van voor 1900.
In het Bevolkingsregister 1910-1921, tienjaarlijkse tafels Coendersweg 49-51 worden bewoond door de fam. Bakker (later vernummering naar 79-81).Onderhavige woningen worden in 1915 gerenoveerd.

Foto ca 1950 genomen vanuit Coendersweg 96

1 opmerking:

  1. Anoniem24/4/16

    Hallo, wat leuk te lezen over mijn vader Joop Postma overleden op 27 juli 2014 op 82 jarige leeftijd. De heer Paul Gillich is nog tot de dood van mijn vader zijn vriend geweest. Paul Gilich woont in Gorsel De Gorechtkade ksn ik nog goed herrineren omdat mijn Opa en Omz daar altijd geeoont hebben

    groeten Lizalyk Gordeau-Postma lizalykgordeau@hotmail.com

    BeantwoordenVerwijderen